Dostojevski; Aantekeningen uit het dodenhuis

Aantekeningen uit het dodenhuis en Vernederd en gekrenkt zijn bijna gelijktijdig geschreven, in 1860, en ze zijn de meest autobiografische werken in Dostojevski's oeuvre, maar tegelijkertijd volkomen verschillend. Aantekeningen uit het dodenhuis is een verhaal over de lotgevallen van de schrijver in een Siberische strafkolonie en daarmee het allereerste voorbeeld van Russische kampliteratuur. Het is een rauw, maar scherpzinnig en objectief boek over de zware criminelen tussen wie Dostojevski vier jaar lang opgesloten zat. Hij laat zich erin kennen als een onnavolgbaar psycholoog en een meeslepend schrijver. Vernederd en gekrenkt is een echte Peterburgse roman. De schrijver voert zichzelf ten tonele in een driehoeksverhouding zoals Dostojevski die zelf had meegemaakt. Hij vervlecht dit gegeven gaandeweg met het hartverscheurende verhaal van de kleine Nellie, een weesmeisje over wie de schrijver zich ontfermt, uitmondend in een uitermate spannende intrige. Dostojevski geeft een fascinerend, bijna hallucinant beeld van het Petersburg, in een verhaal dat alle registers van regelrechte satire tot diep mededogen weet te bespelen.

Fjodor Michajlovitsj Dostojevski (1821), oudste zoon van een despotische Moskouse ziekenhuisarts die door zijn lijfeigenen wordt vermoord, besluit na een korte militaire opleiding zich geheel aan de literatuur te wijden. Op een bijeenkomst van de discussiegroep rond Petrasjevski wordt hij gearresteerd en vervolgens ter dood veroordeeld. Op de plaats van de executie wordt de straf gewijzigd in verbanning naar Siberië. Zijn terugkeer naar Sint Petersburg zes jaar later vormt het begin van een bestaan vol geldzorgen; hij is vrijgevig en goedgelovig en maakt grote schulden. Zijn bekendste romans zijn Misdaad en straf (1866), De idioot (1868), Demonen (1872) en De gebroeders Karamazov (1880). Op 28 januari 1881 sterft hij aan een longbloeding. Onder overweldigende belangstelling wordt hij begraven.